Διασκορπισμένα σε όλα τα μήκη και πλάτη του μεσογειακού κόσμου, τα αρχαία θέατρα είναι κατάλοιπο της πολιτιστικής κληρονομιάς της αρχαίας Ελλάδας που δεν έχει πάψει να γοητεύει τους επισκέπτες και να προσφέρει μια ανεπανάληπτη θεατρική εμπειρία. Με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και αισθητική, τα αμφιθεατρικά υπαίθρια θέατρα αποτελούσαν τόπους συνάθροισης και υψηλής καλλιτεχνικής παραγωγής που, όμως, για αιώνες είχαν ξεχαστεί ή ακόμα και θαφτεί κάτω από τόνους λάσπης.
Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 100 αρχαία ελληνικά θέατρα σε Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία και Τουρκία με αλλά να εντυπωσιάζουν με το μέγεθός τους και με άλλα να είναι, δυστυχώς, σε ερειπιώδη κατάσταση. Παρακάτω, διαλέξαμε μερικά από τα σπουδαιότερα αρχαία ελληνικά θέατρα -πλην της Επιδαύρου- που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε, έστω και μια φορά και, αν έχετε την τύχη με το μέρος σας, να απολαύσετε και μια θεατρική παράσταση.
Θέατρο Δελφών
Με θέα που πραγματικά κόβει την ανάσα, το θέατρο των Δελφών αποτελεί ένα από τα πιο προβεβλημένα μνημεία της Ελλάδας στο εξωτερικό. Μαζί, φυσικά, με ό,τι απέμεινε από το πάλαι ποτέ θρυλικό μαντείο που έγραψε την δική του ιστορία στον αρχαίο κόσμο. Το αρχαίο θέατρο των Δελφών είχε χωρητικότητα που ξεπερνούσε τα 4.000 άτομα και αποτελούσε τμήμα του ευρύτερου ιερού που είχε δημιουργηθεί στην περιοχή προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Χτίστηκε κάπου στον 4ο αιώνα π.Χ., ενώ πήρε την σημερινή του μορφή στην αρχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Για πολλούς αιώνες μετά την κατάρρευση του ρωμαϊκού κόσμου, το θέατρο εγκαταλείφθηκε και έγινε ένα με το χώμα μέχρι που Γάλλοι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν ανασκαφές στην περιοχή φέρνοντας το θέατρο ξανά στην επιφάνεια. Ορόσημο στην ιστορία του θεάτρου αποτελεί η προσπάθεια του ποιητή Αγγέλου Σικελιανού να αποκαταστήσει την αρχαία αίγλη των Δελφών καθιερώνοντας το 1928 τις Δελφικές Γιορτές μαζί με την πρώτη σύζυγό του, Εύα Πάλμερ. Παρά την πρόσκαιρη επιτυχία, το πολυδάπανο μεσοπολεμικό φεστιβάλ εξουθένωσε οικονομικά το ζευγάρι βάζοντας, ωστόσο, τους Δελφούς ξανά στην συνείδηση του κόσμου. Σήμερα, το αρχαίο θέατρο φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι παραστάσεις και το Φεστιβάλ Δελφών.
Θέατρο Διονύσου, Αθήνα
Πώς θα σας φαινόταν να μπορείτε να δείτε έργα του Σοφοκλή και του Ευριπίδη στον ίδιο χώρο μετά από σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια; Όσο και αν ακούγεται παραμυθένιο, αυτή θα μπορούσε να είναι η πραγματικότητα στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου στη Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης. Το δεύτερο αρχαίο θέατρο της Αθήνας -μετά το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού- είναι στην πραγματικότητα και το αρχαιότερο θέατρο της πόλης. Να το θέσουμε καλύτερα, ο χώρος στον οποίο οι αρχαίοι Αθηναίοι είδαν και άκουσαν για πρώτη φορά την Ηλέκτρα, την Αντιγόνη, την Ιφιγένεια εν Ταύροις, την Μήδεια και πολλά άλλα ξακουστά έργα. Χτισμένο στα χρόνια των Πεισιστρατιδών, το θέατρο του Διονύσου είναι στην πραγματικότητα κατάλοιπο ενός πολύ αρχαιότερου ιερού προς τιμήν του Διονύσου και παραμένει άλυτο μυστήριο ποτέ περίπου χτίστηκε. Καθόλη την διάρκεια της ιστορίας του, το θέατρο χρησιμοποιήθηκε και για τις συνελεύσεις της Εκκλησίας του Δήμου, ενώ στα ρωμαϊκά χρόνια μετατράπηκε σε ιερό αιματηρών θυσιών μέχρι να ξεχαστεί οριστικά στην βυζαντινή εποχή. Αν και σήμερα ο χώρος βρίσκεται -σχεδόν μετά από μια ομηρική πορεία αναστήλωσης- σε μέτρια προς κακή κατάσταση, το θέατρο του Διονύσου είναι προσβάσιμο στο κοινό φιλοξενώντας αραιά και που κάποιες διάσπαρτες θεατρικές παραστάσεις.
Θέατρο Δωδώνης, Ιωάννινα
Ένα από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα αρχαία θέατρα στον ελλαδικό χώρο είναι σίγουρα αυτό της Δωδώνης. Η Δωδώνη, αν και δεν είναι γνωστό αν ήταν κάποια αρχαία πόλη που ερήμωσε ή απλώς ένα μυστικιστικό πανάρχαιο ιερό σε μια ορεινή κοιλάδα, αποτέλεσε πέρα από κάθε αμφιβολία έναν από τους πιο γνωστούς τόπους στην αρχαία Ελλάδα. Από την μία, το ιερό με την βελανιδιά του Δία που υποτίθεται ότι έδινε χρησμούς στον κάθε προβληματισμένο και, από την άλλη, το τεράστιο θέατρο για το οποίο ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Παρότι το μεγαλύτερο σωζόμενο αρχαίο θέατρο στον ελλαδικό χώρο, το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης καταστράφηκε ολοσχερώς δύο φορές στην ιστορία του, μια από τον βασιλιά Δωρίμαχο και τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο, πριν εγκαταλειφθεί οριστικά μαζί με το υπόλοιπο ιερό μετά από επιδρομές βαρβάρων και μια τεράστια φυσική καταστροφή που έθαψε τον τόπο κάτω από τόνους λάσπης. Σήμερα, όμως, το αρχαίο θέατρο έχει βγει για τα καλά στην επιφάνεια και περνά από διαδοχικές φάσεις αναστήλωσης, ενώ κάποιες φορές κατά τους θερινούς μήνες, κυρίως, φιλοξενεί και αρκετές παραστάσεις αποκτώντας λιγάκι ξανά κάτι μικρό από την αρχαία του αίγλη.
Θέατρο Φιλίππων
Οι Φίλιπποι, πολύ κοντά στην Καβάλα, αποτέλεσαν από την αρχαιότητα μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Μακεδονίας. Λίγο η γεωγραφική θέση της πόλης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, λίγο το όνομα ήταν αρκετά για να κάνουν τους Φιλίππους μια από τις μεγαλύτερες αρχαίες πόλεις κατά την Ύστερη Αρχαιότητα. Το θέατρο των Φιλίππων δεν αποτέλεσε εξαίρεση στον κανόνα και είναι μέχρι σήμερα ένα από τα γνωστότερα αρχαία θέατρα στην Ελλάδα, μιας και το 1957 ανέβηκε η πρώτη θεατρική παράσταση μετά από 24 ολόκληρους αιώνες. Αξίζει να αναφερθεί ότι το θέατρο είναι ένα από τα πολυτελέστερα κατάλοιπα της αρχαίας Ελλάδας, μιας και όλο το θέατρο ήταν χτισμένο με 100% λευκό μάρμαρο αποτυπώνοντας, έτσι, την σημασία του θεάτρου για τις αρχαίες πόλεις. Το θέατρο των Φιλίππων άκμασε σε μια εποχή που τα περισσότερα θέατρα είχαν αρχίσει να παρακμάζουν, ενώ αγαπήθηκε πάρα πολύ από τους Ρωμαίους και έγινε ένα μίνι Κολοσσαίο φιλοξενώντας μονομάχους και θηρία. Σήμερα, μετά από πολυετείς αναστηλώσεις το θέατρο, όπως και η περιοχή των Φιλίππων, είναι επισκέψιμο και ανοιχτό στο κοινό φιλοξενώντας το Φεστιβάλ των Φιλίππων και διάφορα πολιτιστικά event.
